Zwangerschap en vitamine B12

Onvruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding

Onvruchtbaarheid

Vitamine B12 is zowel voor als tijdens de zwangerschap belangrijk. Uit onderzoeken is gebleken dat een tekort aan vitamine B12 in verband gebracht wordt met onvruchtbaarheid, miskramen en neurale buis defecten. Aan het belang van foliumzuur wordt tegenwoordig veel bekendheid gegeven (en terecht), om dezelfde redenen. Echter, indien een tekort aan vitamine B12 bestaat, kan foliumzuur in het lichaam niet omgezet worden. De waarde van foliumzuur in het bloed stijgt dan wel, terwijl er een tekort aan kan bestaan in de rode bloedcellen.

Een serum-B12-waarde van ≤ 185 pmol/L wordt geassocieerd met een 3,5 maal grotere kans op spina bifida. Gebleken is dat moeders met een kind met spina bifida duidelijk lagere waarden van serum-B12 hadden dan moeders met gezonde kinderen.¹

Meer hierover:

Vitamine B12 is net zo belangrijk als foliumzuur tijdens de zwangerschap.
Vitamine B12 en het risico op een neuraalbuisdefect.

Onvruchtbaarheid kan veroorzaakt worden door een vitamine B12-tekort en/of een foliumzuur-tekort. Aangeraden wordt om bij onvruchtbaarheid te controleren op vitaminetekorten. Ook miskramen kunnen als oorzaak een vitamine B12-tekort hebben.
Een vitamine B12-tekort kan onvruchtbaarheid veroorzaken door invloed op de ovulatie en door problemen met de innesteling van de bevruchte eicel in de baarmoederwand⁶.
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie:

Een verhoogde homocysteïne-waarde wordt geassocieerd met onvruchtbaarheid en (herhaalde) miskramen. Een verhoogde homocysteïne-waarde kan veroorzaakt worden door een tekort aan vitamine B12, foliumzuur en/of vitamine B6.

Zwangerschap

Wanneer er een vitamine B12-tekort is geconstateerd voor de zwangerschap dan is het belangrijk injecties te (blijven) geven, en daar ook mee door te gaan tijdens de zwangerschap. Tijdens de zwangerschap wordt meer vitamine B12 verbruikt, en aanvulling is dan zeker nodig gezien het feit dat vitamine B12 essentieel is voor de vorming van het zenuwstelsel, voor de vorming van DNA, en voor de groei van de foetus. Vitamine B12-injecties kunnen zonder problemen gegeven worden tijdens de zwangerschap.

Farmacotherapeutisch Kompas

Zwangerschap
Vitamine B12 passeert de placenta.
Teratogenese: Zowel bij de mens als bij dieren, geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Kan volgens het voorschrift worden gebruikt.
Overige: Sommige preparaten bevatten benzylalcohol. Omdat benzylalcohol de placenta kan passeren moet rekening worden gehouden met de mogelijke toxiciteit ervan voor prematuren na toediening vlak voor of tijdens een bevalling of sectio caesarea.

Tijdens de zwangerschap komt het voor dat de serumwaarde van vitamine B12 daalt, met name in het derde trimester. Om duidelijkheid te krijgen of het inderdaad om een tekort gaat, kan getest worden op MMA en homocysteïne.
De B12-waarde moet zich binnen enkele weken na de bevalling herstellen. Is dit niet zo, dan is er waarschijnlijk sprake van een vitamine B12-tekort, en dienen injecties gegeven te worden. Daarentegen zijn duidelijk lage waarden uiteraard een indicatie dat er een vitamine B12-tekort bestaat, die niet verklaard kan worden door de natuurlijke daling van serum-B12 die door zwangerschap kan ontstaan. Om elk risico uit te sluiten, is het aan te raden over te gaan tot aanvulling met vitamine B12. Een lage status van vitamine B12 bij de moeder kan leiden tot neurologische problemen bij de baby, zonder dat er bij de moeder duidelijke klachten bestaan.

Borstvoeding

Aangezien vitamine B12 (en foliumzuur) wordt meegegeven in de moedermelk, heeft een moeder die borstvoeding geeft een verhoogde behoefte aan vitamine B12 (en foliumzuur). Een vitamine B12-tekort tijdens de borstvoeding kan bloedarmoede en neurologische problemen geven, zowel bij de moeder als bij het kind. Indien er onvoldoende vitamine B12 aanwezig is in de moedermelk, loopt het borstgevoede kind risico op een vitamine B12-tekort.

Een pasgeboren baby heeft normaal gesproken een voorraad van 25 μg in de lever, een hoeveelheid die genoeg is tot het eind van het eerste levensjaar, zelfs bij te lage inname. Bij baby’s van moeders met een vitamine B12-tekort, is deze voorraad in de lever echter sterk verminderd.
Megaloblastaire anemie wordt zelden waargenomen, door de hoge hoeveelheid foliumzuur die de baby’s binnenkregen.

Kortom: vitamine B12 is voor, tijdens en na de zwangerschap van essentieel belang!

Bronnen

1. Marginal maternal vitamin B12 status increases the risk of offspring with spina bifida Pascal M. W. Groenen MSc, Iris A. L. M. van Rooij PhD, Petronella G. M. Peer PhD, Rob H. Gooskens MD, PhD, Gerhard A. Zielhuis PhD and Régine P. M. Steegers-Theunissen MD, PhD UMC Nijmegen en UMC Utrecht Am J Obstet Gynecol. 2004 Jul;191(1):11-7.
2. Vitamin B12 deficiency: Is it underestimated in pregnant women? Robert H. Glew, Denis M. McCarthy & Dorothy J. Vanderjagt, (Received 26 October 2004; accepted 28 December 2004), ISSN 0001-6349 print/ISSN 1600-0412 online # 2006 Taylor & Francis DOI: 10.1080/00016340500438074
3. Cobalamin status during normal pregnancy and postpartum: a longitudinal study comprising 406 Danish women. Milman N, Byg K-E, Bergholt T, Eriksen L, Hvas A-M. Eur J Haematol 2006: 76: 521-525
4. Neural-tube defects are associated with low concentrations of cobalamin (Vitamin B12) in amniotic fluid. M. T. Steen, A. M. Boddie, A. J. Fischer, W. Macmahon, D. Saxe, K. M. Sullivan, P. P. Dembure AND L. J. Elsas Prenat. Diagn. 18: 545-555 (1998)
5. Vitamin B12 deficiency in children and adolescents. Sonja A. Rasmussen, Paul M. Fernhoff, and Kelley S. Scanlon J Pediatr 2001;138:10-7. 9/19/112160
6. Vitamin B12, Deficiency, Infertility, and Recurrent Fetal Loss. Bennett M. J. Rep Med Vol 46, No 3., 2001