Hogere serum-folaatwaarde bij B12-deficiëntie
Laag B12 en hoog foliumzuur
De aanleiding tot dit onderzoek vormt de bevinding dat in een groep ouderen, onderzocht door de auteurs, er meer cognitieve achteruitgang bleek voor te komen bij personen met een lage B12-serumwaarde en een hoge foliumzuur-serumwaarde, in vergelijking met alle andere combinaties van vitamine B12 en foliumzuurstatus. Zo vonden zij dat foliumzuur juist beschermt tegen cognitieve achteruitgang als de B12-waarde normaal is. Daarnaast was uit casestudies uit de jaren ’50 bekend dat toediening van foliumzuur aan (onbehandelde) B12-deficiënte patiënten een verergering van de neurologische klachten liet zien.
Dit vormde voor de auteurs de aanleiding om te onderzoeken of foliumzuur invloed heeft op de hoogte van de serumwaarden van methylmalonzuur en homocysteïne, beide indicatoren voor een cellulair B12-tekort. Vitamine B12 maakt als cofactor deel uit van de enzymen methylmalonyl-CoA-mutase en methionine-synthase. Wanneer er onvoldoende werkzaam B12 aanwezig is, kunnen deze enzymen niet optimaal functioneren met als gevolg dat de hoeveelheden homocysteïne en methylmalonzuur in het bloed toenemen. Zo kan de verhoging van de serumwaarden van methylmalonzuur en homocysteïne worden gebruikt om een cellulair vitamine B12-tekort te bevestigen.
NHANES
In het onderzoek werd gebruik gemaakt van de NHANES populatie (National Health and Nutrition Examination Survey), bestaande uit 2 groepen van ca. 5.000 volwassenen. Eén groep werd getest in de periode 1991-1994, de andere in de periode 1999-2002. Deze groepen zijn apart bekeken. De tweede groep heeft significant hogere foliumzuurgehaltes in het bloed. Dit is het gevolg van het toegenomen gebruik van supplementen en de toevoeging van foliumzuur aan meel in de Verenigde Staten.
Er werd gekeken naar het effect van de hoogte van de foliumzuurwaarde op de methylmalonzuur- en homocysteïnewaarde. Hiertoe werd de onderzoekspopulatie in twee groepen verdeeld:
1. De B12-deficiënte personen (gedefinieerd als personen met een serum B12-waarde kleiner dan 148 pmol/l; ca. 2 % van de onderzoekspopulatie)
2. De groep met B12-waarden van 148 pmol/l of hoger.
Bij zowel de groep B12-deficiënte als de niet deficiënte personen werden de foliumzuur-, homocysteïne- en methylmalonzuurgehaltes in het bloed bekeken.
Analyse van de resultaten laat het volgende zien:
1. Bij personen met een serum-B12 van lager dan 148 pmol/l namen de concentraties homocysteïne en methylmalonzuur toe naarmate de foliumzuurwaarde hoger was. Dit effect treedt op bij foliumzuurwaarden hoger dan 20 nmol/l.
2. Bij personen met een serum-B12 van meer dan 148 pmol/l waren de metabolieten (homocysteïne en methylmalonzuur) lager bij hogere foliumzuurwaarden.
De conclusie van de auteurs luidt dat bij B12-deficiënte personen de enzymatische functies van B12 slechter lijken te worden wanneer de foliumzuurwaarde toeneemt. De auteurs komen met een uitgebreide en biochemisch onderbouwde hypothese, die de bevindingen kan verklaren. De essentie hiervan is dat verschillende vormen van folaat als electronen acceptor kunnen optreden. Hierdoor wordt het cobalt-ion van het vitamine B12 omgezet van de Co(+) vorm in de onwerkzame Co(2+)vorm, waardoor een gedeelte van de beschikbare B12 onwerkzaam wordt. Dit speelt dan alleen een doorslaggevende rol wanneer de B12 toch al laag is. Het mechanisme dat de auteurs voorstellen is analoog aan het werkingsmechanisme van het narcosemiddel lachgas op het B12-metabolisme. Van lachgas is bekend dat het bij personen met een marginale B12-status de klachten kan uitlokken.
Concluderend
kan worden gesteld dat bij een onbehandeld vitamine B12-tekort en een foliumzuurgehalte in het bloed van meer dan 20 nmol/l, de beschikbaarheid van vitamine B12 in de cel wordt beperkt. Dit levert een verklaring voor de eerder waargenomen verergering van neurologische klachten bij foliumzuurgebruik in combinatie met een onbehandeld B12-tekort.
Bron:
In vitamin B12 deficiency, higher serum folate is associated with increased total homocysteine and methylmalonic acid concentrations. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2007; 104(50): 19995-20000.
Selhub, J., Morris, M.S. en Jacques, P.F.
September 2008